Optische verschijnselen in Pajottenland en Zennevallei

Figuur 1: Links en rechts van de zon zien jullie de parhelium. Boven de zon is de circumzenitale boog. Genomen op 27 december 2018 in Halle.

Op 26 en 27 december verschenen de optische haloverschijnselen boven het Pajottenland en de Zennevallei. Twee heldere, regenboogkleurige lichtvlekken links en rechts van de zon. Maar ook een omgekeerde, kleurrijke boog boven de zon. Wat zijn deze? Hoe ontstaan ze?

Het eerste verschijnsel noemen we de parhelium of bijzonnen. De parhelium kunnen worden waargenomen wanneer de zon door ijskristallen schijnt (breking, reflectie en buiging), meestal in de vorm van cirrus- of cirrostratuswolken. Bijzonnen zijn frequent bij een lage zonnestand en lage temperaturen. Het ontstaan van de parhelium komt door het zonlicht die door zeshoekige plaatvormige ijskristallen wordt gebroken en gereflecteerd in de atmosfeer, waardoor het wordt gescheiden in de kleuren van het spectrum (regenboogkleur). Wegens de horizontale oriëntatie van de kristallen worden de lichtstralen het sterkst naar links en rechts verspreid. Vandaar zien wij 2 lichtvlekken aan beide kanten van de zon. Soms wordt er zoveel zonlicht op éénzelfde plaats gebroken, zodat deze bijzonnen soms erg fel kunnen worden.

Figuur 2: Breking, reflectie en buiging van een lichtstraal aan een ijskristal (Urania, 2018).

Als de parhelium voldoende fel zijn dan kunnen we misschien de kleurrijke, omgekeerde boog boven de zon waarnemen. Dat is de circumzenitale boog. Het bevat hetzelfde type ijskristalletjes als deze van parhelium. De zon moet wel lager dan 32° zijn.

Figuur 3: De meest voorkomende halo's veroorzaakt door ijskristallen. De zwakker getekende halo's zijn minder frequent (Urania, 2018).